๑ - กักตัว…ไม่กักใจ

“เสือภูเขา” อาตมาได้ยินเสียงอาจารย์กรุณาธมฺโมจากจุดที่ท่านยืนอยู่ด้านในประตูห้องบูชาของสงฆ์ “ท่านติสสโรและท่านจิตตปาโลเห็นสองตัว ผมเห็นทั้งสองบนทางเดินรอบป่า และในเวลาต่อมาที่กุฏิ ผมได้ยินเสียงกวางวิ่งผ่านไปอย่างรวดเร็ว ผมมองออกไปทางหน้าต่างก็เห็นหนึ่งในเสือภูเขาหรือคูก้าร์เดินมาตามทิศทางทางระเบียง ผมออกไปดูอยู่สักพักจนเจ้าเสือเหลือบเห็นผม ก็หันหลังจากไป

แล้วอีกไม่กี่นาทีต่อมา ท่านติสสโรเดินเข้ามา เมื่อท่านเห็นอาตมาก็รีบบอก “เสือภูเขาครับ ท่านทราบแล้วยัง?” รู้สึกว่าคูก้าร์คู่นี้จะไม่ค่อยอายพระอีกต่อไป ปกติเราจะไม่เห็นออกมาเดินเพ่นพ่านยามบ่ายอย่างนี้

สักครู่ต่อมา ท่านจิตตปาโลก็เดินเข้ามาพร้อมกับรายงานว่า “ท่านอาจารย์ครับ พวกเราเห็นเสือภูเขา สวยมากเลยครับ ท่วงท่าย่างเดินสุดยอด สง่างามยิ่ง” การที่ได้เห็นเสือมาป้วนเปี้ยนเป็นคู่เช่นนี้ พวกเราต่างเห็นพ้องว่าน่าจะมีลูกเสืออยู่แถวนี้ด้วย

เวลานี้เป็นต้นเดือนเมษายน ชาวอภัยคีรีเพิ่งสิ้นสุดการเข้ากรรมฐานฤดูหนาวเป็นเวลาสามเดือน แผนกิจกรรมมากมายถูกยกเลิกไปเพราะโรคระบาดโควิดทั่วโลก อาตมาจึงมีเวลาว่างมากพอที่จะมาเย็บจีวรผืนใหม่ให้ตัวเอง และช่วยสามเณรธมฺมวโรเริ่มเย็บจีวร สบงและอังสะให้ถูกต้องตามแบบฉบับเพื่อใช้ในการอุปสมบทที่จะมาถึงในไม่ช้า แผนการเดินทางถูกยกเลิก แต่แผนกิจกรรมภายในวัดเช่นงานอุปสมบทยังคงอยู่ เนื่องจากชาววัดได้ปลีกจากโลกภายนอกมาแล้วครึ่งตัว พวกเราจึงมีความพร้อมที่จะปฏิบัติตามข้อกำหนดของรัฐบาลให้เพิ่มความห่างทางสังคมและไม่ออกจากเคหสถานโดยไม่จำเป็น

ย้อนเวลากลับไป จากกลางเดือนธันวาคมถึงต้นมกราคม อาตมาได้ติดตามหลวงพ่อปสนฺโนไปเมืองไทย ทันทีที่กลับมาเราก็เริ่มเข้ากรรมฐานฤดูหนาวเลย และหัวข้อสาระสำคัญในปีนี้คือ “ความสุข” ซึ่งในทุกกรรมฐานฤดูหนาวที่วัดเราก็จะมีการตั้งหัวข้อธรรมะเพื่อศึกษา ที่มาพร้อมกับสิ่งที่อ่านและการสอนธรรมะประจำวัน เฉพาะเจาะจงในธรรมะหัวข้อครั้งนี้นั้น เราเน้นหนังสือพุทธธรรม บทที่ 11 โดยสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ หรือ ป.อ. ปยุตฺโต จนกระทั่งปลายเดือนกุมภาพันธ์ เราก็จบบทนั้น แล้วเข้าสู่การอ่านสิ่งที่คณะสงฆ์แนะนำกันมาเป็นคำสอนจากครูบาอาจารย์ทั้งจากประเทศไทยและตะวันตก ตัวอย่าง “เครื่องดื่มทางธรรม”ประจำวันนั้น ประกอบด้วยธรรมะดั้งเดิมของหลวงพ่อสุเมโธ หลวงพ่อชา หลวงพ่อลี ธมฺธโร หลวงพ่อปัญญาวัฒโฑ และท่านอื่นๆ

หลวงพ่อภิกขุโพธิได้เดินทางมาเข้ากรรมฐานที่นี่เกือบสามสัปดาห์ จากปลายกุมภาพันธ์ถึงกลางมีนาคม แม้ท่านจะเข้ากรรมฐานเงียบที่สันติวิหาร ซึ่งเป็นที่พักใหม่สำหรับพระสงฆ์อาวุโส การที่ท่านร่วมฉันด้วยทุกวันนับเป็นสิ่งประเสริฐ แหละก่อนสิ้นสุดการพำนักที่นี่ ท่านได้เมตตาตอบคำถามและปัญหาธรรมของชาววัดอภัยคีรี เมื่อทราบข่าวการแพร่ของโรคระบาด หลวงพ่อตัดสินใจเพิ่มความระมัดระวังและรีบเดินทางกลับวัดของท่านในมลรัฐนิวยอร์ค

อาจารย์จุนทะเดินทางกลับวัดอภัยคีรีก่อนช่วงกรรมฐานฤดูหนาวจะสิ้นสุด หลังจากที่ท่านพำนักอยู่ ณ วัดสันตจิตตาราม วัดพี่วัดน้องของเราที่อิตาลี ซึ่งอิตาลีเป็นศูนย์กลางการแพร่ระบาดโคโรน่าไวรัสใหญ่แห่งหนึ่งมาแต่แรก ประกอบกับข่าวลือที่สหรัฐอเมริกาอาจงดการเข้ามาของเที่ยวบินระหว่างประเทศ ดังนั้น ท่านจึงขออนุญาตกลับมาทันทีแม้เดิมวางแผนไว้ว่าจะอยู่ที่นั่นถึงเดือนธันวาคม ท่านหาเที่ยวบินกลับโดยเปิดค้นทางออนไลน์ซึ่งก็พบว่ามีการงดเที่ยวบินต่าง ๆอย่างต่อหน้าต่อตาเลยทีเดียว ทว่าท่านก็สามารถหาเที่ยวบินกลับได้ในที่สุด โดยเดินทางจากโรมมายังนิวยอร์คแล้วต่อเครื่องมาซานฟรานซิสโก ทันทีที่กลับถึงวัดท่านไปกักตัวเองที่สันติวิหารเป็นเวลา 14 วัน โดยพวกเราส่งข้าวส่งน้ำไว้ที่หน้าประตูทุกวัน เพิ่งสองสามวันมานี่เองที่ท่านโผล่ออกมาจากการกักตัวและร่วมเข้าเป็นส่วนหนึ่งของพวกเราอีกครั้ง หลังจากไม่พบว่ามีอาการป่วยใด ๆ

มีเรื่องราวน่าสนใจมาให้ได้ยินช่วงที่พวกเรายังคงง่วนกับกิจวัตรประจำวัน เช่น “ขณะนี้ตรวจวัดได้ว่าโลกมีการสั่นสะเทือนน้อยลงเพราะจำนวนรถที่วิ่งบนท้องถนนมีน้อยมาก” ทีน่า ผู้อุปถากวัดเรามานาน เล่าถึงตอนไปซื้อของย่านอ่าวซานฟรานซิสโกและพบลานจอดรถอันว่างเปล่า เธอบอกว่า “ตอนโยมอยู่ในลานจอดรถนั้น รู้สึกคล้ายอยู่ที่วัดเลย รู้สึกดีค่ะที่ไม่ค่อยมีเสียงสั่นสะเทือน และมีเสียงสงบเงียบมากขึ้น” ทว่า คนจำนวนมากก็ไม่ได้พร้อมรับสถานการณ์ “อยู่ในบ้าน งดออก” โดยเฉพาะผู้ที่ต้องหาเช้ากินค่ำ ต้องทำงานหาเงินถึงสองที่ ต้องเลี้ยงดูส่งเสียลูก พวกเขาคงกำลังขัดสนและยากลำบาก เราต้องสร้างความเมตตากรุณา ปรารถนาให้ผู้อื่นได้พ้นทุกข์ เรากักตัวอยู่ข้างในแต่ก็ยอมให้เสียงร่ำไห้จากภายนอกเข้ามาได้ “เราอยู่ข้างใน” ไม่ได้หมายความว่าไม่ยอมรับรู้อะไรภายนอก ทว่า “เราอยู่ข้างใน” นั้น อาตมาหมายถึง เมื่ออยู่กับความตื่นรู้ในใจ ไม่ปล่อยใจไปกับสิ่งภายนอกทั้งหลาย เราก็ยังควรรับรู้ถึงความทุกข์ยากลำบากของผู้อื่นไม่ได้หมายความว่า จะไม่ยอมให้ใครรุกพื้นที่สุขสงบส่วนตัวของเรา หลวงพ่อเลี่ยมเคยสอนไว้ว่า หนทางสู่การเข้าใจความทุกข์คือการยอมรับมันเข้ามา มิใช่วิ่งหนีมัน เรายอมรับ พิจารณาดู และหาทางแหวกความทุกข์ออกไป

การเปิดใจ คือหนทางที่จะเดินไปข้างหน้า แม้ว่าเราจะไม่เปิดรับผู้มาพักค้างคืนในช่วงกรรมฐานฤดูหนาว จิตอาสาที่ช่วยงานช่วงดังกล่าวหลายคนตัดสินใจอยู่ต่อไปจนสิ้นเดือนเมษายน นับเป็นความโชคดีที่พวกเรามีภัตตาหารดีฉันต่อไปและช่วยให้มีพลังในการปฏิบัติธรรมต่อไป ไม่อาจคาดเดาได้ว่าสิ่งดี ๆนี้จะอยู่ไปนานสักเท่าไร ก่อนออกจากกรรมฐานฤดูหนาวได้สองสามวัน ขณะที่อาตมาเดินจงกรม นกส่งเสียงเจื้อยแจ้ว อากาศเย็นสบาย สดชื่น พร้อมกลิ่นใบเบย์ลีฟโชยมากับลมอ่อนๆ อาตมาไม่อาจห้ามความคิดที่ผุดขึ้นมาว่า “นี่เราควรจะรู้สึกแย่ไหมที่มีความสุขใจ ขณะที่โลกทั้งโลกกำลังล่มสลาย?” ที่จริงแล้ว โลกก็เสื่อมสลายมาเรื่อย ๆ เพียงแต่ดูชัดเจนขึ้นในเวลานี้ ฉะนั้น การเปิดใจ…ความสามารถที่จะเห็นอย่างแจ่มแจ้งในความไม่แน่นอนแห่งโลก เป็นประโยชน์อย่างหนึ่งของการดำเนินชีวิตเยี่ยงชาววัด เราได้รับพรจากความสุขและสงบ มีอาหารฉันอย่างพอเพียง ซึ่งเป็นผลมาจากการดำเนินชีวิตตามข้อกำหนดความประพฤติหรือพระวินัย พิจารณาดูความทุกข์ ใคร่ครวญถึงความไม่แน่นอน และก็ฉันวันละมื้อ ความสำนึกในบุญคุณและความนอบน้อมถ่อมตัวเกิดขึ้นเมื่อเราพร้อมยอมรับว่าเราจะไม่อาจมีอะไรอย่างนี้ได้เลย หากไม่เป็นเพราะมีญาติโยมมาดูแลอุปัฏฐาก

การให้และการช่วยเหลือกันสามารถนำมาซึ่งความผาสุกใจ ในตอนนี้ ชาววัดกลับสู่ช่วงเวลาทำงานภาคเช้า ขณะที่ฝ่ายครัวกำลังปรุงอาหาร พระสงฆ์ก็ไปดูแลอาคารสถานที่ให้อยู่ในสภาพเรียบร้อย เพื่อให้เรายังได้ปฏิบัติธรรมกันต่อไปเป็นหมู่คณะ ยังมีสองสามโครงการไม่เสร็จซึ่งค้างมาจากปี 2562 เช่น โรงเก็บของเหนือถังเก็บน้ำบนสันเขา งานขยายกล่องเก็บสายฉีดน้ำดับเพลิงทั่วบริเวณ นอกจากนี้ ต้องมีการตรวจซ่อมบำรุงรถ ทำความสะอาดรางน้ำ และดูแลตัวอาคาร การทำงานธรรมดาทางโลกต่าง ๆเหล่านี้เพื่อเป็นทานก็สนุกสนานได้ นับว่ายิ่งเป็นความสนุกชนิดที่เหมาะสมสำหรับพระอย่างเราด้วยซ้ำ ความปลาบปลื้มจากการเห็นความโชคดีของผู้อื่นเกิดขึ้นได้เมื่อเราเห็นว่า เราได้ช่วยเติมความรู้สึกผ่อนคลายและสะดวกสบายแก่พวกเขา

เราได้ยินเรื่องราวของคนในอเมริกาที่ได้ไปติดข้อความบนประตูของเพื่อนบ้านที่อาจป่วย หรือต้องกักตัว รับอาสาไปซื้อกับข้าวหรือช่วยเหลือสิ่งที่จำเป็น บางครั้งก็มีข้อความให้กำลังใจแก่ผู้กำลังเผชิญความยากลำบาก เหล่านี้คือ การให้ทาน

นอกเหนือจาการดูแลสิ่งของต่าง ๆ เรายังดูแลกันและกัน พระวัดป่าอย่างเราลงเอยด้วยการหาหนทางเป็นกำลังใจและสร้างแรงบันดาลใจแก่กัน ให้ปฏิบัติภาวนากันในร่มเงาของผืนป่าธรรมชาติอยู่แล้ว ในฐานะสหายธรรม เราก็ส่งเสริมกันให้ปลูกฝังความสันโดษระหว่างช่วงเปิดว่างในตารางประจำวัน พืชพันธุ์และสัตว์น้อยใหญ่ในพื้นที่ 700 ไร่ของเรากำลังมีชีวิตชีวาสุขภาพดีในตอนนี้ และฝนก็ยังตกสม่ำเสมอ อาจารย์กรุณาธมฺโม ท่านติสสโร และท่านจิตตปาโลเห็นเสือภูเขาหนึ่งคู่ ซึ่งก็นำมาซึ่งการรับรู้ได้ถึงการอยู่ในป่าดงพงไพร สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงประสูติในป่า ตรัสรู้ในป่า แสดงพระธรรมเทศนามากมายในป่า และท้ายที่สุด ก็ปรินิพพานในป่า ใต้ต้นสาละสองต้น

จิตส่งออกนอก…นี่ละหรือ? โลกกำลังจะอวสานหรือ? หรือว่าไม่มีอะไรเกิดขึ้นมากมาย? แล้วเราก็นำจิตกลับบ้าน—ได้เวลาอยู่ข้างในแล้ว.